Leven en denken van een autonome geest
De filosoof Diogenes werd bij leven bewonderd én verguisd. Geboren
in de vijfde eeuw voor Christus aan de Zwarte Zeekust, in hedendaags
Turkije, kwam hij als banneling in Athene terecht en later in Korinthe.
Zijn aanpak was even onorthodox als zijn ideeën. Diogenes gaf geen les, schreef geen traktaten en ging niet uitgebreid in debat met collega’s: hij belichaamde zijn visie van eenvoud en autonomie door in een aardewerken pot op het marktplein te leven, beschikbaar voor vragen en zichtbaar voor wie van hem wilde leren.
Grootheden als Plato en Alexander de Grote waren onder de indruk van Diogenes, maar hij niet van hen. Na zijn dood hadden Diogenes’ ideeën grote invloed op het stoïcisme – zijn volgeling Crates was de leraar van Zeno – het epicurisme en zelfs op de vroege christenen. Vandaag de dag staat Diogenes vooral bekend als de gekke filosoof, de man die ‘de Hond’ werd genoemd en die zijn behoeften in het openbaar deed, enzovoort.
Deze filosofische biografie, te bestellen bij boekhandel Athenaeum (en alle andere boekhandels natuurlijk!), legt de radicale, scherpe geest achter die clichés bloot. Diogenes leert ons goed te leven naar de rede, met (en niet ondanks!) ons lichaam.
Diogenes is bekroond met de NKV Homerusprijs 2023 voor ‘het boek dat er het best in is geslaagd een brug te slaan tussen de Klassieke Oudheid en het heden’.
De feestelijke presentatie, met bijdragen van Hiske Versprille, Jacqueline Klooster en Diederik Burgersdijk, bij Spui25 in Amsterdam is hier terug te kijken.
De Volkskrant noemde Diogenes een ‘boeiend boek over een intrigerende denker’ en Trouw gaf het boek vier ballen. Volgens De Standaard (drie ballen) is Diogenes een ‘behapbare biografie’ die het begrip cynisme ‘in ere herstelt’. Het tijdschrift Hermeneus schrijft dat Diogenes ‘uitblinkt in leesbaarheid, deskundigheid en relevantie’.
Diogenes werd ook besproken door Jort Kelder op NPO Radio 1 in zijn programma Dr. Kelder & Co en in twee afleveringen van de Jortcast, hier en hier.
Ter gelegenheid van het verschenen van Diogenes schreef ik voor NRC een essay over het nut van cynisme in de hedendaagse politiek: ‘Minder? Nee, we hebben juist méér cynisme nodig!’